ՀԱՐՍԻ ԾԱՂԿԵՓՆՋԻ ԳՈՒՅՆԸ

Սպիտակ - Այս դասական գույնը խորհրդանշում է հարսնացուի անմեղությունն ու երիտասարդությունը: Սպիտակ ծաղիկները փունջը դարձնում են պայծառ եւ լուսավոր: Սպիտակ լիլիաները` կույս Մարիամի անմեղության խորհրդանիշերը, լավագույն տարբերակներն են: Շատ հարմար են նաեւ սպիտակ վարդերը որպես սիրո բացատրություն: Գեղեցիկ է նաեւ փոքրիկ ծաղիկների համադրությունը:

Մանուշակագույն - Այս գույնը համապատասխանում է ոչ բոլոր հարսերին: Մանուշակագույնը ճոխության եւ հասունության գույնն է: Այս առումով հատկապես գերադասելի են օրխիդեաները: Այս գույնը եւ այս ծաղիկները հարմար կլինեն, եթե զույգերը ամուսնանում են ոչ առաջին անգամ: Իսկ ավելի բաց երանգի քիչ քանակությամբ ծաղիկների ներկայությունը կզարդարի երկնագույն կամ վարդագույն երանգներով ծաղկեփունջը:

Կանաչ - Այսպես թե այնպես այս գույնը առկա է ցանկացած փնջի մեջ, բայց քչերը գիտեն, որ այն կարող է լինել ծաղկեփնջի հիմնական գույնը: Եթե Ձեզ դուր են գալիս կանաչի բաց երանգները, կամ դուք կրելու եք կանաչագույն զգեստ, ապա կարող եք համարձակորեն կրել ծաղկեփունջ կանաչ վարդերից կամ մեխակներից: Նման ծաղկեփունջը կստեղծի թեթեւ գարնանային տրամադրություն, որը Ձեզ կուղեկցի ողջ օրվա ընթացքում:

Կապույտ - Հարսանեկան ծաղկեփնջի մեջ կապույտի մուգ երանգները հազիվ թե տեղին լինեն, սակայն բաց երկնագույն երանգները փունջը կդարձնեն առավել նրբաճաշակ եւ օրիգինալ: Երկնագույն կամ վարդագույն բաղադրիչներով զգեստի հետ այսպիսի փունջը կդիտվի ուղղակի պերճաշուք: Ի դեպ, երկնագույն երանգները խորհրդանշում են հավատարմություն: Միայն չպետք է մոռանալ, որ կապույտը սառը գույն է:

Դեղին - Տաք, արեւային այս գույնը կյանքի, լույսի եւ ամուսնության խորհրդանիշ է:

Նարնջագույն - Շատ տոնական եւ գրավիչ է: Փնջի մեջ նարնջագույն ծաղիկները հարստության, առողջության մաղթանքներ են:

Կարմիր - խորհրդանշում է սերը, կիրքը` հատկապես կարմիր վարդերը: Անկախ զգեստից կարմիր վարդերի փոքր փունջը գեղեցիկ կդիտվի հարսնացուի ձեռքերում:

Հարսանիքի ծաղիկները ընտրելիս կարելի է առաջնորդվել նաեւ Ձեր սեփական նախասիրությամբ: Սակայն կարեւոր է հիշել, որ ծաղկեփունջը հարսին պետք է նվիրի միայն եւ միայն փեսացուն: Այդպիսին է ավանդույթը:

Հունական հարսանիք

Հույների էթնիկ առանձնահատկությունները պահպանվում են նաեւ նրանց հարսանիքների ժամանակ. նրանք հարսանիքների ժամանակ մեծ պատրաստություն են տեսնում, որովհետեւ վստահ են, որ կրկնակի հյուրեր են ընդունելու:Նշանդրեքից հետո փեսան անպայման հարսի տուն պետք է ուղարկի հարսանիքի միսն ու խմիչքը: Անպայման մեծ սկուտեղով թխվում է ընկույզի միջուկով 2 հատ գաթա, մեկը` քավորի համար, մյուսը` հարսի, որն անպայման 3 անգամ խաչ են անում հարսի գլխին, հետո կտրատում են, հարսանյաց զգեստ հագցնողն էլ գաթան պետք է համտեսի ու ասի` հարսը բախտավոր լինի: Ողջ հարսանիքի ընթացքում հարսը պետք է ցուցաբերի հնազանդություն: 600-700 հոգանոց հարսանիքներում պոնտական ավանդույթները ներկայումս էլ լիովին պահպանվում են` եւ՛ Հունաստանում, եւ՛ այլուր: Ի դեպ, «չաղ հարսանիք» դարձվածքն իր օրիգինալ տարբերակով վերաբերում է հենց հունական չաղ ու շքեղ հարսանիքներին: Հայերն այն փոխառել են: Անկասկած, հունական խոհանոցը եւս օժտված է իր յուրահատկություններով, որտեղ գերակշռում են մսից պատրաստված կերակուրներն ու համեղ խմորեղենները: Օրինակ, Զատիկին պարտադիր թխվում է քուլուրիա: Վաղ ժամանակներից մինչ օրս հույները պատրաստում են նաև 40 շերտանի փախլավա` ընկույզով եւ մեղրով:

ֆրանսիացիները խմում են թասամանով

Նորվեգացիների համար հարսանեկան խնջույքն իրենից ոչ մի ճոխություն չի ներկայացնում: Վաղ շրջանից մինչ օրերս այստեղ պարտադիր հյուրասիրությունն իրենից ներկայացնում է միայն այսպես կոչված <<հարսնացուի ապուրը>>, որը պատրաստվում էր հացահատիկից եւ համեմունքներից: Ապուրը հրամցվում էր այն բանից հետո, երբ հարսնացուն հանում էր իր շքեղ զգեստը եւ հագնում ամուսնացած կնոջ հագուստ:Ապուրի ափսեն զարդարում են եւ պահանջում վճար նրա դիմաց:
Ճոխ հարսանիքներով հայտնի է Դանիան, որտեղ կեղեքիչ, բյուջեում ճեղքվածք առաջացնող հարսանիքների դեմ արդեն սկսել են պայքարել օրենսդրորեն: Ավանդական հարսանիքներն այստեղ ընթանում էին բավականին ճոխ:
Հին ֆրանսիական հարսանեկան ավանդույթը նույնպես հետաքրքիր է: Երկու բռնակ ունեցող մեծ թասանմանով ֆրանսիացիները խմում են երիտասարդ զույգի երջանկության համար: Ավանդույթը մինչ օրս պահպանվում է Ֆրանսիայում:
Արաբների մոտ ընդունված է կազմակերպել շքեղ հարսանեկան խնջույք: Հարսանիքի առաջին օրը արաբական չափանիշներով նշում են <<համեստ>>: Երեկույթի ժամանակ, որին մասնակցում են ընդամենը հազար մարդ, հյուրերին հյուրասիրում են հյութերով եւ քաղցրավենիքներով: Իսկ ահա երկրորդ օրը սկսվում է իսկական ուրախությունը: Հարսանիքից հետո մնացած կերակուրը բաժանվում է հարազատներին եւ բարեկամներին: Մեկ շաբաթ անց հյուրընկալված մարդիկ հրավիրում են իրենց մոտ նորապսակներին, եւ խնջույքը շարունակվում է: Իսկական արաբական հարսանիքն այս կերպ շարունակվում է մեկ ամիս:
ճապոնական հարսանիքներում հարսն ու փեսան խմում են ուղիղ ինը կում սակե` բրնձի օղի: Համարվում է, որ առաջին կումից հետո նրանք արդեն պաշտոնապես մարդ ու կին են:

Հարսի ընհկերուհիները , փեսայի ընկերները

Այսօր Dikadance-ի հաճախորդները միայն հարսանեկան իրարանցման մեջ գտնվողներն են, սակայն միայն հարսն ու փեսան չեն: Լինում են դեպքեր, երբ, բացի հարսնուփեսի պարից, զույգերը պարում են նաեւ պարեր, որտեղ հարսը իր ընկերուհիների, իսկ փեսան իր ընկերների հետ է հանդես գալիս:

Հարսանեկան մոմերով պար

Հարսանեկան արարողության անբաժանելի մասն է կազմում զույգի առաջին վալսը: Այնուհետև հարսանեկան Վալսին հաջորդում է Հարսի պարը: Ոչ վաղ անցյալում Հարսի պարը հարսանյաց հանդեսի ժամանակ հարսի մենապարն էր, որի ընթացքում նրան առատորեն շաբաշ (գումար) էին բաշխում: Այժմ հարսի պարը հայկական նազանի պարն է, որտեղ ամբողջությամբ ներկայացվում է հայի քնքուշ և նաիրյան ձեռքերի շարժումներն ու հպարտ հայուհու կեցվածքը: Ամենավերջում` ‹‹Բարի գիշերին››, պարում էին մոմերով պարը: Մոմերով կամ վերջին պարը հարսանիքի ավարտին ամուսնացածների կլոր պարն է, որի ընթացքում պարողները ձեռքերում պահում են վառվող մոմեր:Այս պարը մինչև այսօր հարսանեկան հանդեսների վարջաբանն է հանդիսանում:

«Ցանցավոր Հարսանիք»-« Կարմիր Հարսանիք»

Մեզ բոլորիս հայտնի է «Ոսկե եվ Արծաթե Հարսանիքներ» արտահայտությունները,որոնք տոնվում են համապատասխանաբար միասնական կյանքի 25 եվ 50 տարիների առիթով:Իսկ երբեվե՞ մտածել եք ՝ինչպես են անվանվում ամուսնական կյանքի նմացյալ հոբելյանները:Ուրեմն այսպես՝ ամուսնական կյանքի առաջին օրվանից մինջեվ առաջին հոբեյլանը ՝ անվանվում է «Կանանչ հարսանիք», այն տոնվում է յուրաքանչյուր ամիս ամուսնության օրը :Այդ օրերին հատկանշական է միմյանց ծաղիկներ նվիրել:
Իսկ Ամուսնության առաջին տարելիցը անվանում են «Ցանցավոր Հարսանիք» марлевая . այս օրը զույգերը միմյանց նվիրում են բամբակյա կամ ցանցավոր հումքից պատրաստված թաշկինակներ :
Երկրորդ տարելիցը անվանվում է «Թղթե Հարսանիք»ապա՝
3-րդ տարին -«Կաշվե Հարսանիք»
4-րդ տարին-«Մոմե Հարսանիք»
5-րդ տարին- «Փայտե Հարսանիք»
6-րդ տարին-«Չուգունե հարսանիք»
Ամուսնության 10-րդ տարեդարձը անվանվում է «Վարդե Հարսանիք».Այս օրվա խորհրդանիշը եվ լավագուն նվերը բնականաբար վարդերն են եվ վանդագույն ցանկացած նվեր:
14-րդ տարին -« Ագաթե հարսանիք»
15-րդ տարեդարձը-«Բյուրեղյա Հարսանիք»
18 -րդ տարին-«Փիրուզե Հարսանիք»
20-րդ տարին -«Ֆոսֆորե Հարսանիք»
25-րդտարին-«Արծաթե Հարսանիք»
Հարսանեկան կյանքի 30 ամյակը համարվում է «Մարգարտե Հարսանիք»
40-րդ տարեդարձը՝ «Ռուբինե Հարսանիք»
45-րրդ տարելիցը՝ «Սապֆիրե Հարսանիք»
50 Այակը բնականաբար մեզ արդեն ծանոթ «Ոսկե Հարսանիքն » է
Նրան հաջորդում են՝
55 տարի՝ «Ադամանդե հարսանիք»
60տարի՝ «Ալմաստե Հարսանիք»
70 տարի «Շնորհակալության Հարսանիք»
80 տարի« Կաղնե հարսանիք»
100 տարի « Կարմիր Հարսանիք»
Ի ուրախություն մարդկության հարսանեկան հոբելյանի նման տարելից արդեն եղել է , իրենց համատեղ կյանքի հարյուրամյակն են նշել 126 ամյա Նիֆտուլան եվ իր 116 ամյան կին Բալարեման:

ԱՅՍՕՐՎԱ ՀԱՐՍԱՆԻՔԸ ՇՈՈՒ Է 2010-05-21

(ՏՊԱԳՐՎԵԼ Է ԱՌԱՎՈՏ ՕՐԱԹԵՐԹԻ 2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 21-Ի ՀԱՄԱՐՈՒՄ)
Անի եւ Աննա Մկրտչյանները ամուսնական զույգերին օգնում են անմոռանալի դարձնել հարսանեկան խնջույքը



Ավելի քան 20-25 տարի առաջ հայկական հարսանիքը կարող էր սահմանափակվել գյուղի փողոցում կամ քաղաքի բակում «խփված» վրանի տակ խնջույքով ու հարսնուփեսի՝ որեւէ լուսանկարչատանը արված լուսանկարով: 10-25 տարի առաջվա հայկական հարսանիքները կազմակերպվում էին հարմարավետ դահլիճ-սրահներում՝ ուր ոչ միայն հարսուփեսան, այլեւ հյուրերը, հարազատներն ու ողջ խնջույքը «անմահանում» էին ինչպես լուսանկարներով, այնպես էլ տեսաֆիլմով: Իսկ հիմա՝ արդեն 10 տարի, հայկական հարսանիքների անբաժանելի մաս է դարձել հատուկ հարսանիքի համար՝ հարսնուփեսի նախապես սովորած պարը: Ավելի քան 10 տարի պարարվեստի նրբությունները ուսանելուց եւ ուսումնասիրելուց հետո, 21-ամյա Անի եւ Աննա Մկրտչյան երկվորյակները այժմ ամուսնանալու որոշում կայացրած զույգերին պարել են սովորեցնում: Սեփական հմտություններին համապատասխան, սակայն միշտ հաշվի առնելով հաճախորդի նախասիրություններն ու ճաշակը:

«Հիմա հարսանիքը, նաեւ ծննդյան տարեդարձը կամ կնունքը նշելը ավելի շատ շոուի են վերածում, ավելի գեղեցիկ է: Ամուսնացող զույգերի՝ հատուկ այդ օրվա համար պատրաստած պարը այդ շոուի մի մասն է դառնում, հաճելի անակնկալ է լինում հյուրերի համար: Հիմա մարդիկ կարողանում են լիարժեք ուրախանալ»,- ասացին երկվորյակ քույրերը: Հայաստանում երիտասարդներն ու աղջիկները ամուսնանում են ինչպես 20-25, այնպես էլ՝ 30 եւ ավելի տարիքում: Ըստ Անիի եւ Աննայի, իրենց ծառայությունից օգտվողները հիմնականում մինչեւ 25 տարեկաններն են, ովքեր շատ ավելի հեշտությամբ են պարը, շարժումները սովորում: «Քիչ ավելի բարձր տարիքի անձինք մի տեսակ բարդույթավորված են, հատկապես՝ տղաները»,- ասաց Անին, իսկ Աննան հավելեց, որ հայկական պարերը ավելի արագ սովորում են աղջիկները, տղան՝ խնդիրներ է ունենում. «հայկական պար պարելու համար կեցվածք է պետք մշակել, մեր պարերը արագ շարժումներով են ու տղաները դժվարանում են»: Քույրերի կարծիքով, վալսը տղաները ավելի արագ են յուրացնում, սա էլ այն պատճառով, որ վալսում շարժման ու քայլերի առյուծի բաժինը աղջկանն է. «տղան երկու-երեք շարժում է փոխում, իսկ աղջկա դերը ավելի մեծ է, աղջիկը ավելի շատ շարժումներ է փոխում, վալսի ժամանակ ողջ կամ գրեթե ողջ ուշադրությունը աղջկա վրա է»: Ամեն դեպքում մեկ պար սովորելու համար զույգերը ծախսում են մոտ մեկ շաբաթ, սակայն Անի եւ Աննա երկվորյակների վերջին հաճախորդ զույգը հաջողել է երկու օրում «սերտել» վալսը, ու քույրերը դրանից միայն ուրախ են:

Անին ու Աննան ասացին, որ այսօր հազվադեպ են զույգերը սահմանափակվում մեկ պարով ու երկու-երեք պար են սովորում: Եվ եթե մի քանի տարի առաջ ապագա հարսն ու փեսան, որպես կանոն, իրենց հարսանեկան երեկոյի համար պատրաստում էին մեկ հայկական եւ մեկ պարահանդեսային (հիմնականում՝ վալս) պար, ապա այժմ քիչ չեն զույգերը, որ «լատինո» ոճի պար են պատվիրում: «Կրկնեմ, հարսանիքը այժմ շոու է, որը պետք է անմոռանալի լինի, ու զույգերը աշխատում են իրենց եւ ուրախացող ընկեր-հարազատ-բարեկամներին անմոռանալի պահեր պարգեւել: Հաճախորդ ենք ունեցել, որ իսպանական պար է ուզել: Մենք էլ սովորեցրել ենք»,- ասացին քույրերը:

Պարարվեստն էլ իր կանոններն ունի, իր տրամաբանությունը, չի կարելի հայկական պարի էլեմենտները վալսի կամ տանգոյի մեջ օգտագործել, բայց Անին ու Աննան ամեն հաճախորդ զույգի համար աննախադեպ, անկրկնելի պար են բեմադրում: «Կարեւոր չէ՝ վալս է պատվիրել, թե այլ պար: Պարը բեմադրվում է հենց այդ զույգի համար ու անպայման իրենց նախընտրած երաժշտությունն ենք վերցնում: Մենք առաջարկում ենք՝ նրանք ընտրում են: Եղել են դեպքեր, երբ զույգը իր դպրոցական կամ ուսանողական տարիների սիրած երաժշտությունն է բերել, որը թեկուզ եւ վալս է, բայց հարսանեկան չէ: Բեմադրել ենք պարը, ու զույգը շատ գոհ սովորել ու հարսանիքին պարել է: Կա երեք-չորս երաժշտություն, որ բոլորի սրտով էլ կլինի, ու եթե զույգը ոչ մի երաժշտություն չհավանի, սրանցից մեկը հաստատ կընտրի»,- պատմեցին երկվորյակները:

Անին ու Աննան իրենց հաճախորդներին չեն նեղացնում ոչ մի դեպքում, այդ թվում եւ՝ ծառայության դիմաց վճարի: «Մեկից ավելի պար սովորողին զեղչեր ենք անում, չի եղել դեպք, երբ ընտանիք կազմելու որոշում ընդունած եւ հարսանեկան պար սովորելու եկած զույգին մերժենք»,- ասացին քույրերը: Ի դեպ, ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Վիկտոր Դալլաքյանի որդու՝ Երվանդի եւ նրա ընտրյալ Լիլիթի (այս հարսանիքը լուսաբանվել է «Առավոտում») հարսանեկան երկու պարն էլ բեմադրել եւ զույգին սովորեցրել են Անին ու Աննան:

Այսօր երկվորյակ քույրերի հաճախորդները միայն հարսանեկան իրարանցման մեջ գտնվողներն են, սակայն միայն հարսն ու փեսան չեն: Լինում են դեպքեր, երբ, բացի հարսնուփեսի պարից, զույգերը պատվիրում են նաեւ պարեր՝ հարսի ու նրա ընկերուհիների, փեսայի եւ նրա ընկերների համար: Ծննդյան տարեդարձերի կամ կնունքների համար պարեր՝ մեր հայրենակիցները առայժմ չեն պատվիրում: Սակայն Անին ու Աննան որոշել են, որ արծաթե եւ ոսկյա հարսանիք նշող զույգերին պար կսովորեցնեն անվճար: Նույնը կանեն, եթե որեւէ ծերանոցի բնակիչներ զույգ կազմելիս հարսանեկան պար սովորելու ցանկություն հայտնեն:

Անին ու Աննան երիտասարդ զույգին պար սովորեցնելով՝ իրենց գործը արած են համարում, սակայն եղել են զույգեր, որ պարուսույց երկվորյակ քույրերին էլ են հրավիրել հարսանիքին՝ միասին վայելելու հանդիսատեսի ծափերն ու ոգեւորությունը: Քույրերը ժամանակի սղության եւ զբաղվածության պատճառով հրավերներին արձագանքել չեն կարողանում, սակայն զույգերին խնդրում են՝ տրամադրել իրենց բեմադրած պարի տեսագրությունը: «Ալբոմ ենք հավաքում: Մի քանի օր առաջ բլոգ ենք բացել՝ dikadance.blogspot.com: Հաճելի կլինի ինչպես շփումը, այնպես էլ՝ մեր արածի մասին կարծիքներ ու տեսակետներ լսելը, հաճույքով կպատասխանենք հարցերին»,- ասացին Անի եւ Աննա երկվորյակները:

ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Հետաքրքիր հարսանեկան արարողություններ...

Շուտով այս բլոգում Դուք կարող եք կարդալ տարբեր ազգային պարերի մասին պատմություններ և առավելապես հարսանեկան պարերի մասի հետաքրքիր նյութեր...

Հարսանեկան տորթն էլ ունի իր պատմությունը…

Մի ժամանակ հարսանեկան տորթերը պատրաստել են ոչ թե խմորից ու կրեմներից, այլ ամենասովորական սերմերից` բրնձից ու ցորենից: Այն բոլորովին էլ ուտելու համար չէին պատրաստել: Երիտասարդ ամուսինը, ամբոխի հարայ-հրոցի ներքո, խոհարարական արվեստի այդ հրաշքը «ջարդում» էր նորաթուխ կնոջ գլխավերևում, այսպես կոչված «ընտանեկան կյանքի բարեկեցության» համար: Հարսանիքի հյուրերին մնում էր միայն հավաքել փշրանքները:
Միջին դարերում կնոջ հանդեպ վերաբերմունքը փոխվեց, եւ սերմերից պատրաստված տորթերին եկան փոխարինելու քաղցր բլիթները, որոնք նորապսակներին նվեր էին բերում հյուրերը: Բլիթները դասավորում էին բուրգի պես, իսկ բուրրգի բարձրությունից կախված էր միացող ընտանիքների հարստությունը եւ հանրահայտությունը: Հարսանեկան խնջույքի գագաթնակետը դառնում էր նորապսակների անկումը` դեմքով տորթի մեջ:
Այժմ մենք դարձել ենք չափազանց քաղաքակիրթ: Զգուշորեն կտրտում ենք տորթը ֆոտոապարատների լույսերի ներքո: Ի դեպ, տորթը կտրտում են երիտասարդները, ընդ որում ամուսինը պետք է իր աջ ձեռքը դնի կնոջ աջ ձեռքի վրա, իսկ վերջում նորապսակները կերակրում են իրար: Դա խորհրդանշում է պատրաստվածություն իրար հետ կիսել ընտանեկան կյանքի ուրախություններն ու դժվարությունները: Այնուհետեւ տորթը ստանում են երիտասարդների ծնողները:

Dika dance

Harsanekan pareri usucum